Versnelling en vertraging

Druk, druk druk!

Toen ik 25 jaar geleden tijdens een rare carrière kronkel lesgaf aan Franstalige officemanagers van Randstad antwoordden zij op de vraag: ‘Comment ça va?’, met een: ‘druk, druk, druk!’’. Natuurlijk moest je een beetje klagen over druk, maar in hoofdzaak was ‘druk, druk, druk!’ een succeskenmerk, een teken van bij de club horen, mee zijn met de snelle jongens en meisjes. Versnelling en drukte kunnen dus ook aantrekkelijk zijn. En toch horen we ook steeds meer dat de versnelling als stress en belasting beleefd worden.

Nu, 25 jaar later krijgen we nog meer prikkels, nog meer boodschappen en ‘to do’s’ te verwerken via mails, whatsapp, en andere programma’s op de handcomputer die de smartphone geworden is. Ondertussen kunnen we nog amper met de overheid/banken/bedrijven in contact treden zonder deze tools.

Versnelling door techniek

Is de versnelling nog versneld?  Het lijkt wel zo. Productie gaat steeds sneller door de paradox van de hulmiddelen. Vaak ontwikkelen we hulpmiddelen zoals de smartphone, om tijd terug te winnen die ons paradoxaal dan weer tijd kosten omdat net door het hulpmiddel de taken toenemen. Hoe meer machines en software voor ons doen hoe meer we moeten doen in dezelfde tijd. Je boekt je maaltijd op restaurant via de QR-code, berichten gaan heen en weer, de kinderen hebben een vol programma van school en hobby’s en kampjes, omdat wij moeten werken en omdat de straat niet meer veilig geacht wordt. Ipv van analoge, dure foto’s te nemen, die we dan een per een kunnen bekijken, ‘schieten’ we ‘à volonté’ plaatjes met onze smartphone en vinden we geen tijd om ze ooit te bekijken.

Versnelling is ook een versplintering van de aandacht: een vader/moeder rijdt met het kind in de kinderwagen en kijkt ondertussen op de telefoon. Hardlopers luisteren naar muziek of een podcast tijdens hun ontspannende training. Koppels en vrienden zitten in een restaurant met de telefoon op tafel.

Versnelling door competitie

De versnelling beloofd succes en vervulling en produceert tegelijk ook mensen die achteropraken. Niet ieder kan/wil immers even hard hollen.

Als je zou beslissen niet mee te gaan in de ratrace kom je dan niet bij een mega FOMO terecht? Heb je dan eigenlijk wel geleefd, of anders gezegd om vooral intens te leven zijn we zelden nog helemaal ergens bij en voelen we de connectie met het leven wegvloeien. Hoe moet je met de wereld omgaan als je de steeds veranderende interfaces en programma’s niet meer kan volgen? Waar is de ruimte en de tijd om bij de ander en bij onszelf te zijn?

Willen we mee zijn in de wereld, bij de groep horen, veilig wonen, dan zorgt onze maatschappelijke organisatie, waar veel goeden verworven worden, door  het opeisen van ‘te-goeden’, door het organiseren van eisen om het goede te bereiken, op zijn beurt voor druk en snelheid.

Meedoen, presteren, moet om het huis te betalen, de kinderen hun hobby te gunnen, een smartphone te kopen, op reis te gaan…We moeten hollen om te kunnen genieten van het leven!

Een deel van de versnelling is dus meritocratie, je moet presteren, je succes hangt vooral van je inspanning af, heb je pech dan heb je iets fout gedaan, je onvoldoende ingespannen. Het gevaar van deze moralistische benadering zien we ook in het verplicht tot rust komen, moeten gezond eten, in het snel nog even tussendoor naar de yoga gaan, in de aanpak van burn-out waar oorzaak en oplossing te vaak en te veel bij het individu wordt gelegd. Deze individuele kijk leidt de blik dan af van wat op systeemniveau niet deugd. Stille en stilstaan dreigt tot een individuele ervaring gereduceerd te worden. 

De nood aan stilstaan en vertraging

Hebben we in de context van versnelling, gebrek aan tijd, de context van voortdurend lawaai en overprikkeling, de context vol van om onze aandacht roepende, soms aandacht eisende, prikkels van de elektronica, van de prestatiedruk, van de relaties, hebben we in die wereld meer nood aan stilstaan? Versnelling en de nood aan stilstaan aan vertraging gaan dus innig samen.

(meer in volgende post)