Stilstaan: Individu en Samenleving

‘En op de zevende dag ruste hij’, de verplichte collectieve rustdag, hielp hele samenlevingen om collectief stilte te zoeken, de rush even te stoppen. Dit collectief en cultureel ondersteunde tot stilstand komen blijkt heel vaak niet haalbaar in de prestatiemaatschappij waar ieder alleen verantwoordelijk is voor zichzelf. Kijk naar de winkelier die protesteert tegen de verplichte sluitingsdag. Terwijl deze oorspronkelijk collectief werd ingesteld om ook hem/haar te beschermen.

Wordt hierdoor ook stilstaan wordt een taak? Een ‘to-do’, een deel van de takenlijst, een opdracht aan het individu, los van de context, los van een verbindend verhaal?

Is het verdwijnen van de rituele en collectieve stilte en collectieve momenten van stilstaan mede een kenmerk van de versnellende wereld? Is dit deel van een ‘negatieve verklaring’, de afwezigheid van collectieve rust als verklaring voor de individueel ervaren versnellingsdruk? Komt zo ons collectief lijden aan versnelling bovendrijven?  Niet enkel de opkomst van de prestatiemaatschappij en de meritocratie als positieve verklaring? Niet versnelling door techniek? Versnelling niet als direct gevolg van een oorzaak A die leidt naar versnelling, maar ook wegens het wegvallen van bepaalde elementen (B) waardoor versnelling overleeft, de ruimte inneemt?  

Hebben we dus last van een verlies aan grote verbindende verhalen, aan collectieve zin? Is het verlies van de grote verhalen en de gerichtheid op het ik mede de oorzaak van het alleenrecht van de zucht en noodzaak naar eeuwige economische groei? Omdat het verhaal van economische groei het enige grote verhaal is dat overblijft? En dit verhaal gericht is op een ik. Welk groot verhaal van verbondenheid zou nog kunnen aanspreken?